Van Kandinsky tot O`Keefe: Een portret van 10 beroemde abstracte kunstenaars
Abstracte kunst is kunst die losstaat van het representatieve. Sinds het begin van de 20e eeuw hebben talloze kunstenaars hun stempel gedrukt op deze kunststroming – we presenteren hier enkele van de beroemdste abstracte kunstenaars.
10 beroemde abstracte kunstenaars
Mondriaans geometrische composities met rood, geel en blauw in zwarte rasters, O’Keefe’s bloemenabstracties of Pollock’s Drip Paintings – ze vieren allemaal abstractie. Maak kennis met tien bekende kunstenaars die de abstracte kunst van de 20e eeuw op hun eigen unieke manier hebben beïnvloed.
1. Wassily Kandinsky (1866 – 1944)
De Russische schilder Wassily Kandinsky wordt beschouwd als een van de pioniers van de abstracte kunst. Terwijl hij zich in zijn vroege werken nog toelegde op het expressionisme, richtte hij zich vanaf 1908 meer en meer op abstractie. In 1911 richtte hij samen met Franz Marc de kunstenaarsgroep “Der Blaue Reiter” (De Blauwe Ruiter) op in München, waarin de kunstenaars hun innerlijke stem wilden volgen in plaats van naar de echte natuur te schilderen. In Kandinsky’s latere werken lost het representatieve op in kleuren en vormen. Vandaag de dag bevinden zijn schilderijen zich in de grootste kunstcollecties ter wereld.
Beroemde werken:
- “Improvisatie 26 (Roeien)” (1912)
- “Compositie VII” (1913)
- “Geel, rood, blauw” (1925)
2. Piet Mondriaan (1872 – 1944)
Hij wordt beschouwd als de grondlegger van het neoplasticisme, een tot de essentie gereduceerde “ideale kunst”: toen de Nederlander Piet Mondriaan in 1911 in Parijs de kubistische kunst van Georges Braque en Pablo Picasso ontdekte, inspireerden zij hem tot het ontwikkelen van zijn eigen abstracte vormentaal. Met de kunstenaarsgroep “De Stijl” ontwikkelde Mondriaan vanaf 1917 een nieuwe kunst: er ontstonden schilderijen, meubels en architectuur die zich beperkten tot de primaire kleuren rood, blauw en geel en de niet-kleuren wit en zwart en die doortrokken waren van horizontale en verticale lijnen. Het neoplasticisme was geboren! In 1921 maakte Mondriaan zijn beroemdste schilderij tot op de dag van vandaag: “Compositie met rood, geel, blauw en zwart”.
Beroemde werken:
- “Compositie met rood, geel, blauw en zwart” (1921)
- “Compositie A (1923)
- “Broadway Boogie Woogie’ (1943)
3. Kasimir Malevitsj (1878 – 1935)
De in Kiev geboren Kazimir Malevitsj ontwikkelde zijn eigen abstracte stijl, het Suprematisme. In zijn manifest “Van kubisme tot Suprematisme”, gepubliceerd in 1915, riep hij op tot een absolute niet-objectieve schilderkunst, teruggebracht tot de geometrische basisvormen rechthoek, driehoek en cirkel. Daarnaast gebruikte Malevich uitsluitend de niet-kleuren zwart en wit voor talrijke composities, zoals zijn “Zwart vierkant” dat in 1915 in Parijs werd gecreëerd of het “Zwarte kruis” (1923).
Beroemde werken:
- “Zwart plein’ (1915)
- “Acht rechthoeken” (1915)
- “Wit op wit’ (1917)
4. Hilma af Klint (1882-1944)
Na een klassieke kunstopleiding legde de Zweedse kunstenares Hilma af Klint zich toe op het schilderen van landschappen, maar al snel ontdekte ze de abstractie voor zichzelf: onder invloed van het spiritualisme kwamen het imaginaire en visionaire centraal te staan in haar kunst. De realistische weergave van materiële objecten raakte zo op de achtergrond; af Klint hield zich veel meer bezig met de weergave van subtiele waarnemingen – in abstracte vormen. Uiteindelijk schilderde Hilma af Klint in 1906 haar eerste non-figuratieve schilderij – en daarmee jaren eerder dan Wassily Kandinsky, die lang werd beschouwd als de grondlegger van de eerste abstracte schilderkunst.
In latere jaren waren het niet zozeer spiritualistische sessies die af Klints kunst beïnvloedden, als wel intensieve ervaringen met de natuur. De natuur – bloemen, mos, slakkenhuizen – werd de bron van haar inspiratie. In de loop van haar leven maakte Hilma af Klint meer dan 1000 tekeningen en schilderijen in een grotendeels abstracte stijl. Na haar dood in 1944 bleef haar werk ongeveer vier decennia achter slot en grendel totdat haar neef het eindelijk toegankelijk maakte voor het publiek. Vandaag de dag wordt ze beschouwd als een van de pioniers van de abstracte schilderkunst en een uitmuntend kunstenaar van de 20e eeuw.
Beroemde werken:
- “De tien grootste, nr. 2 (1907)
- “Altaarstuk Nr. 1, Groep X” (1915)
- “De Zwaan (nr. 17)” (1915)
5. Georgia O’Keeffe (1887 – 1986)
Ze was een van de eerste vertegenwoordigers van het Amerikaanse modernisme en creëerde een omvangrijk oeuvre over een periode van zeven decennia: Georgia O’Keeffe, die werd geboren in de Amerikaanse staat Wisconsin, werd vooral beïnvloed door de natuurlijke wereld, zoals bloemen en landschappen. Ze zocht naar innovatieve uitdrukkingsvormen, ver verwijderd van traditionele kunststijlen, en combineerde elementen van abstractie en figuratieve weergave in haar werk. O’Keeffe’s bloemenschilderijen op groot formaat, die vaak werden geïnterpreteerd als een weergave van de vrouwelijke anatomie, zijn bijzonder bekend – de schilderes zelf verwees echter naar het abstracte karakter van haar kunst, die alleen door de kijker van betekenis wordt voorzien.
Beroemde werken:
- “Red Canna” (1924)
- “Koeienschedels: Rood, wit en blauw” (1931)
- “Van ver, dichtbij” (1937)
6. Mark Rothko (1903 – 1966)
De Russisch-Amerikaanse kunstenaar Mark Rothko probeerde een aantal artistieke stijlen uit totdat hij uiteindelijk een pionier werd in de kleurveldschilderkunst. Vanaf 1950 schilderde hij op groot formaat monochrome kleurvlakken boven en naast elkaar om een speciaal soort geometrische abstractie te creëren. Rothko’s kleurkeuze en de daaruit voortvloeiende contrasten waren net zo berekenend als de effecten van ruimte en licht. Zijn schilderijen wekken vaak de indruk dat de kleurblokken van binnenuit oplichten of voor de gekleurde achtergrond zweven. Rothko’s doel was om emoties op te wekken en spirituele ervaringen te creëren bij de kijker door middel van kleur alleen – en veel mensen vergelijken Rothko’s kunst inderdaad met religieuze ervaringen.
Rothko was een vooraanstaand lid van de abstracte kunstenaarsgroep “New York School” en wordt samen met Jackson Pollock beschouwd als de belangrijkste vertegenwoordiger van het Amerikaanse abstract expressionisme.
Beroemde werken:
- “Nr. 10 (1950)
- “Nr. 21” (Rood, Bruin, Zwart en Oranje) (1951)
- “Zonder titel (zwart op grijs)” (1970)
7. Clyfford Still (1904 – 1980)
In de jaren 1940 ontwikkelde de Amerikaanse kunstenaar Clyfford Still zijn eigen puur abstract expressionistische stijl. Het kernthema van zijn kunst was de existentiële strijd van het leven tegen de dood, van de menselijke geest tegen de krachten van de natuur. Still drukte deze strijd uit in verticale vormen die de rechtopstaande gang van de mens of de rechtopstaande groei van planten weerspiegelen – terwijl alle levende wezens een horizontale positie innemen met de dood. Zijn schilderijen tonen grootschalige, grillige vormen; één of enkele dominante kleuren voeren de boventoon. Dankzij de impasto-techniek, waarbij de kleuren heel dik worden aangebracht, ontstaat er een dynamisch contrast tussen het dominante kleurvlak en de accentkleuren.
Beroemde werken:
- “1944-N No.2” (1944)
- “PH-2472 (1951)
- “1956-D” (1956)
8. Willem de Kooning (1904 – 1997)
De vrouwelijke vorm stond centraal in de abstracte schilderkunst van Willem de Kooning. De Nederlands-Amerikaanse schilder is een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het abstract expressionisme, waarbij zijn stijl zich beweegt tussen abstractie en figuratie: hij vervormt menselijke figuren op zo’n manier dat ze eruit zien als abstracte vormen en lijnen.
De Kooning wordt vaak in één adem genoemd met Jackson Pollock en Mark Rothko, zijn collega-kunstenaars die samen met hem de Amerikaanse abstracte kunst vormgaven en van New York na 1945 een kunstmetropool maakten. Samen met Jackson Pollock wordt Willem de Kooning beschouwd als de grondlegger van action painting, een intuïtieve schilderstijl waarbij kunstenaars hun energie vrij laten stromen en met volle fysieke inspanning schilderen.
Vandaag de dag worden de schilderijen van Willem de Kooning regelmatig voor recordbedragen verkocht. Zijn schilderij “Exchange” (1955) bracht in 2015 bijvoorbeeld 300 miljoen dollar op – op dat moment de hoogste prijs ooit betaald voor een schilderij.
Beroemde werken:
- “Roze engelen” (1945)
- “Vrouw III” (1953)
- “Gotham News” (1955)
9. Jackson Pollock (1912 – 1956)
De naam Jackson Pollock is nauw verbonden met het abstract expressionisme. De Amerikaanse schilder is beroemd om de stijl van druppelschilderen die hij ontwikkelde, een vorm van action painting of vloeibaar schilderen: Pollock druppelde, spatte en goot vloeibare verf op doeken van groot formaat die op de grond lagen en die hij van alle kanten beschilderde. In toenemende mate verdwenen alle verhalende elementen uit Pollocks schilderijen of werden ze overschaduwd door de lagen en spatten verf die hij later aanbracht.
In 1943 organiseerde de New Yorkse kunstmecenas Peggy Guggenheim de eerste solotentoonstelling van Jackson Pollock. Zijn schilderijen, die werden gemaakt tijdens de “druppelfase”, veroorzaakten een sensatie – tot op de dag van vandaag worden Pollocks werken voor topprijzen verhandeld in de kunstwereld.
Beroemde werken:
- “Rode compositie” (1946)
- “Nummer 19, 1948” (1948)
- “Nummer 1, 1950 (Lavendel Mist)” (1950)
Tip: Ontdek fascinerende schilderijen in de stijl van Action Painting of Fluid Painting bij KunstLoft.
10. Agnes Martin (1912-2004)
Minimalisme kenmerkt de schilderijen van de abstracte kunstenares Agnes Martin: in plaats van representatieve objecten af te beelden, wilde de Amerikaans-Amerikaanse met haar werken emoties oproepen. Haar doeken van groot formaat zijn doorkruist met fijne horizontale en verticale lijnen, de kleuren zijn zeer delicaat, subtiel en transparant. De kijker moet zijn of haar tijd nemen, de afstand tot het schilderij sluiten en het weer vergroten, zodat het volledige effect zich ontvouwt.
Agnes Martin brak in de jaren 1960 door met deze buitengewone werken. Maar in 1967 keerde ze de lawaaierige, door mannen gedomineerde kunstwereld van New York de rug toe, reisde door de VS en Canada en vestigde zich uiteindelijk in de afzondering van New Mexico. Daar begon vanaf 1972 haar tweede grote creatieve fase: de lijnen in haar schilderijen zijn nu scherper en helderder; terugkerende symmetrieën van delicate aquareltinten doordringen haar hele oeuvre.
Tot op de dag van vandaag wordt Agnes Martin beschouwd als een icoon van het abstract expressionisme en minimalisme, dat indruk heeft gemaakt op talloze kunstenaars en hen heeft geïnspireerd.
Beroemde werken:
- “De eilanden (1961)
- “Op een heldere dag” [Serie] (1973)
- “Zonder titel nr. 4 (1994)
Ben je gefascineerd door Minimal Art? Ontdek onze discrete, heldere kunstwerken in minimalistische stijl!
Interessante feiten over abstracte kunst en haar kunstenaars
Veelgestelde vragen over abstracte kunst en haar vertegenwoordigers worden hier beantwoord.
Wat is abstracte kunst?
De verzamelnaam “abstracte kunst” verwijst naar verschillende kunststromingen uit de 20e eeuw die vanaf 1900 zijn ontstaan. Het kenmerk van abstracte kunst is dat het “niet-objectief” is (vandaar ook “niet-objectieve kunst”): Abstracte kunstenaars nemen afstand van het afbeelden van figuren of objecten, of de echte natuur, en beelden in plaats daarvan abstracte vormen uit. Bekende abstracte kunststijlen zijn bijvoorbeeld kubisme, constructivisme, geometrische abstractie, abstract expressionisme en art informel.
Wie schilderde het eerste abstracte schilderij?
Hilma af Klint (1882-1944) wordt beschouwd als de eerste kunstenaar die zich toelegde op het schilderen van abstracte schilderijen (niet Kandinsky, zoals lang werd aangenomen). Ze maakte haar eerste abstracte schilderij al in 1906.
Wie zijn beroemde abstracte kunstenaars uit Duitsland?
Bekende Duitse vertegenwoordigers van abstracte kunst zijn bijvoorbeeld Willi Baumeister, Gerhard Richter, Georg Baselitz of Anselm Kiefer.
Wie waren beroemde vrouwelijke abstracte kunstenaars?
De bekendste vrouwelijke abstracte kunstenaars zijn Hilma af Klint, Agnes Martin, Georgia O’Keeffe, Bridget Riley, Helen Frankenthaler en Joan Mitchell.
Abstracte kunst voor je muren - van KunstLoft of zelf geschilderd
De lijst van beroemde en baanbrekende abstracte kunstenaars is lang en de diversiteit van abstracte kunst fascinerend. Met onze kleine selectie van belangrijke abstracte kunstenaars hopen we je te inspireren voor deze kunststroming.
Ontdek een grote selectie abstracte muurschilderijen of sculpturen in de KunstLoft shop die een wow-effect zullen creëren in je kamers!
Of heb je nu zin gekregen om zelf een verfkwast ter hand te nemen? In onze beginnersgids “Abstracte schilderijen schilderen” leer je alles wat je als beginnende schilder moet weten. Lees meer spannende kunstenaarsportretten in ons artikel over “Beroemde graffitikunstenaars“.
Fotocredits: afbeeldingen: © KunstLoft